Nadciśnienie tętnicze jest stosunkowo rzadko spotykanym problemem klinicznym w neonatologii. Jednak znaczenie tego powikłania staje się istotne u noworodków chorych, obciążonych dodatkowymi problemami, które wymagają hospitalizacji w oddziałach intensywnej terapii noworodkowej (OION). Do właściwej oceny statusu ciśnienia tętniczego u noworodka konieczna jest znajomość prawidłowych wartości ciśnienia tętniczego w tym wieku, a dodatkowo uwzględnienie wpływu dojrzałości noworodka na wysokość ciśnienia tętniczego.
Kolejnym ważnym osiągnięciem były normy ciśnienia tętniczego opublikowane w 1987 roku w Drugim Raporcie Task Force. Zostały one opracowane na podstawie danych pochodzących od blisko 13 000 noworodków i niemowląt i przedstawiały wartości centylowe ciśnienia tętniczego w zależności od wieku ciążowego, płci i masy urodzeniowej dziecka. W oparciu o te dane, nadciśnienie tętnicze (nt) rozpoznawane było w przypadku stwierdzenia wartości skurczowego ciśnienia tętniczego przekraczających 95 centyl dla danego wieku, płci i masy urodzeniowej. Duże znaczenie miały również wyniki dostarczone przez Zubrowa, który prospektywnie oceniał metodą oscylometryczną ciśnienie tętnicze u 695 dzieci hospitalizowanych w OION w pierwszych trzech miesiącach życia. Oceniono wówczas średnie ciśnienie tętnicze oraz wykazano związek wysokości ciśnienia tętniczego z wiekiem ciążowym, urodzeniową masą ciała oraz wiekiem skorygowanym. Na podstawie tych danych wyznaczono 95% przedział ufności dla wartości normy dla danego wieku kalendarzowego, skorygowanego oraz masy ciała.
Najbardziej obiektywne dane dotyczące wysokości ciśnienia tętniczego w najwcześniejszym okresie życia, a jednocześnie opracowane w oparciu o nieinwazyjną metodę oscylometryczną, zostały dostarczone przez Kent i wsp.. Dotyczyły one zarówno noworodków urodzonych o czasie jak i dzieci urodzonych między 28 a 36 tygodniem ciąży. W badaniach tych autorzy zaobserwowali również, opisywane także przez innych autorów, zjawisko "doganiania". Przewaga tych norm w porównaniu z normami Zubrowa polegała na wykonaniu pomiarów tylko u zdrowych noworodków i wcześniaków nie wymagających intensywnego leczenia. Poza homogennością grupy, dodatkowe korzyści wynikały z określenia norm skurczowego, rozkurczowego i średniego ciśnienia tętniczego w zależności od wieku ciążowego i urodzeniowej masy ciała w pierwszym miesiącu życia. Wcześniejsze dane dotyczące ciśnienia tętniczego u wcześniaków opierały się głównie na wynikach pochodzących z mniejszych i mniej jednorodnych grup pacjentów, jak również dotyczyły często innych, bardziej inwazyjnych metod pomiaru. Należy wspomnieć, że poza Kent i wsp. metodę oscylometryczną u dzieci urodzonych przedwcześnie stosował również Georgieff i wsp.. W badaniu Pejovicia i wsp. badano ciśnienie tętnicze metodą oscylometryczną u 373 noworodków, z których ponad 70% miało bardzo niską urodzeniową masę ciała i urodziły się one przed 32 tyg. ciąży. Wszystkie dzieci oceniono jako hemodynamicznie stabilne. Autorzy wykazali, że ciśnienie tętnicze w pierwszym dniu życia korelowało z wiekiem ciążowym i urodzeniową masą ciała. Wydaje się, że zależność między masą urodzeniową i wiekiem ciążowym jest słabsza u zdrowych i donoszonych noworodków. W innym badaniu Kent i wsp. oceniającym ciśnienie tętnicze u ponad 400 zdrowych i donoszonych noworodków nie wykazano związku między urodzeniową masą ciała, długością ciała i wiekiem ciążowym, a ciśnieniem tętniczym.
Jak wspomniano powyżej, w pierwszym miesiącu życia następuje stopniowa adaptacja układu krążenia wyrażająca się m.in. wzrostem ciśnienia tętniczego. Istotnym zagadnieniem fizjologicznym jest określenie, kiedy noworodek urodzony przedwcześnie osiągnie wartości ciśnienia typowe dla noworodka donoszonego. Zjawisko to nazwane „doganianiem” (catch-up) zostało opisane w badaniu Northern Neonatal Nursing Initiative. W badaniu tym, opartym o pomiary ciśnienia tętniczego metodą manometryczną, oscylometryczną i dopplerowską, opracowano normy ciśnienia tętniczego oparte na wartościach 3, 50 i 97 centyla dla dzieci urodzonych przed 32 tygodniem ciąży. Zaobserwowano również, że wcześniaki osiągają („doganiają”) wartości ciśnienia odpowiadające wartościom stwierdzanym u donoszonych noworodków ok. 14 dnia po urodzeniu. Wzrost wartości SBP i DBP wynosi odpowiednio 2,3-2,7 i 1,6 – 2,0 mm/Hg/dobę przez pierwsze 5 dni życia. Po tym okresie tempo wzrastania SBP obniża się do 0,25 mmHg/dobę a DBP do 0,15 mmHg/dobę. Z badań Kent i wsp. wynika, ze tempo wzrostu ciśnienia tętniczego po urodzeniu jest odwrotnie proporcjonalne do wieku ciążowego przedwcześnie urodzonego dziecka. Jest również krótsze, trwające około tygodnia u dzieci urodzonych po 32 tygodniu ciąży, a dłuższe i szybsze, trwające do 2-3 tygodnia życia u dzieci urodzonych przed 32 tyg. ciąży.
U noworodków urodzonych o czasie różnice w wysokości ciśnienia tętniczego związane są ze stanem odżywienia wewnątrzmacicznego. U noworodków urodzonych o czasie i z odpowiednią masą ciała do wieku ciążowego, ciśnienie tętnicze wzrasta w pierwszych dwóch dobach po urodzeniu i ulega następnie stabilizacji. Natomiast u noworodków z cechami dystrofii wewnątrzmacicznej stwierdza się po urodzeniu niższe wartości ciśnienia tętniczego w porównaniu z noworodkami prawidłowo odżywionymi, a następnie szybki wzrost wartości ciśnienia tętniczego, które w końcu pierwszego miesiąca życia osiągają takie same wartości jak u noworodków urodzonych z prawidłową masą ciała.
