Leczenie przeciwkrzepliwe z wykorzystaniem heparyn

Heparyny to grupa leków charakteryzujących się bardzo wysoką skutecznością w zapobieganiu żylnej choroby zakrzepowo-zatorowej. Główne wskazania do stosowania heparyn to:

• zapobieganie żylnej chorobie zakrzepowo-zatorowej u osób po zabiegach ortopedycznych i chirurgicznych, które ze względu na stan ogólny muszą pozostawać w unieruchomieniu,
• profilaktyka tworzenia się zakrzepów w trakcie hemodializy u pacjentów ze skrajną niewydolnością nerek,
• profilaktyka powikłań zakrzepowo-zatorowych u pacjentek w ciąży lub w połogu (heparyny nie uszkadzają płodu).

Co niezwykle istotne heparyny są lekiem stosunkowo bezpiecznym. Obecnie stosuje się dwa główne rodzaje heparyn: heparyny niedrobno- i drobnocząsteczkowe. Pierwsze z nich są lekami stosunkowo starymi, jednak ich dużą zaletą jest możliwość kontrolowania leczenia przeciwkrzepliwego poprzez oznaczanie wartości wskaźnika APTT (czas kaolinowo-kefalinowy). Pomiary jego wartości pozwalają na ocenę czy dawki podanego leku nie są za wysokie, co mogłoby doprowadzić do groźnych powikłań krwotocznych. W przypadku podania za dużej dawki heparyn niedrobnocząsteczkowych, lekiem odwracającym ich działanie jest siarczan protaminy. Heparyny drobnocząsteczkowe są lekami nowej generacji. Cechują się znacznie rzadszym występowaniem groźnych powikłań. Nie zawsze jednak możliwe jest kontrolowanie procesu leczenia z ich użyciem.

Leczenie z wykorzystaniem antagonistów witaminy K

Antagoniści witaminy K to grupa leków, które hamują wytwarzanie czynników krzepnięcia w wątrobie. Jak sama nazwa wskazuje czynniki te powstają przy wykorzystaniu witaminy K. Preparaty takie jak acenokumarol czy warfaryna uniemożliwiają produkcję biologicznie czynnych czynników krzepnięcia. Niezwykle ważny jest jednak fakt, że nie powodują one unieszkodliwienia czynników już powstałych. Dlatego też działanie tych leków rozpoczyna się po około 3 dniach od podania pierwszej dawki. W tym okresie wyprodukowane wcześniej czynniki prozakrzepowe ulegają zużyciu, a ich ogólna pula zmniejsza się ze względu na zahamowanie produkcji w wątrobie. Głównym wskazaniem do włączenia leczenia z wykorzystaniem acenokumarolu albo warfaryny jest wystąpienie epizodu choroby zakrzepowo-zatorowej. W przypadku braku przeciwwskazań do leczenia z ich użyciem, standardem jest podawanie leków minimum przez 3 miesiące (czas ich użycia zależy od przyczyny żylnej choroby zakrzepowo-zatorowej). Inne wskazania do podawania acenokumarolu/warfaryny to na przykład:

• arytmie serca – najczęściej migotanie przedsionków – podawanie leków ma za zadanie zmniejszenie ryzyka wytworzenia się w sercu groźnych skrzepów, które mogłyby doprowadzić do powstania zatorów,
• zespół antyfosfolipidowy – jest to groźna choroba autoimmunologiczna, która powoduje powstawanie mikrozatorów na przykład w mózgu. Podawanie acenokumarolu/warfaryny ma na celu uniknięcie wystąpienia powikłań takich jak udar mózgu,
• sztuczne zastawki – w przypadku konieczności wszczepienia sztucznych zastawek serca, pacjent poddany temu zabiegowi do końca swojego życia będzie zobligowany do stosowania antagonistów witaminy K. Leki mają za zadanie uniemożliwienie powstawania skrzepów na sztucznych zastawkach.

W przypadku stosowania antagonistów witaminy K niezbędne jest prowadzenie kontroli leczenia poprzez regularne (raz na miesiąc, na początku leczenia raz na tydzień) wykonywanie oznaczenia wskaźnika INR. Powinien on wynosić w przypadku chorych leczonych acenokumarolem/warfaryną między 2-3.